Kerk en toren

Geschiedenis  
Omstreeks 1100 werd op de plaats, waar nu onze kerk staat, een kleine kapel gebouwd onder het bestuur van de parochie van St. Jacob in Utrecht.
In 1467 werd begonnen met de bouw van de kerk als een laat-gotische zaalkerk.
Vanaf 1477 was Westbroek een zelfstandige parochie.
In 1481 waren de kerk en toren klaar.
Op 2e kerstdag 1481 vond de slag van Westbroek plaats, met vernietigende gevolgen. 
Alleen de kerk en de huizen waar kraamvrouwen of stervenden lagen werden gespaard.

Na deze slag werden er zijkapellen naast de toren gebouwd. 
Aan het einde van de wenteltrap kun je aan de afgewerkte snijvoegen en de grootte van de stenen zien, dat de zijkapellen naderhand gebouwd zijn. Waarschijnlijk liep de vorige trap langs het kleurverschil in het voegwerk. 

Het koor en de consistorie zijn van omstreeks 1500.
In 1510 werden de muurschilderingen aangebracht, waarschijnlijk ook naar aanleiding van de slag van Westbroek.

Plafond
Het plafond is gebouwd volgens de stijl van destijds, met moeder- en kinderbinten. Tegenwoordig worden alleen maar kinderbinten gebruikt (deels voor de sier).
Omstreeks 2003 zijn de huidige trappen ingezet. De trappen (steiler dan de huidige) waren aan vervanging toe en met het oog op veiliger beklimming was het noodzakelijk om deze minder steil te maken.

Uurwerkzolder
Tot 1672 stond op de uurwerkzolder de eerste uurwerk-kast. Deze werd stukgeslagen door de Franse bezetters. 
In 1680 kwam er een nieuw uurwerk. In 1913 volgde nog een ander uurwerk.
Toen in 1973 een nieuwe klok geplaatst werd, zijn deze twee uurwerken uitgeleend aan het Nationaal Beiaardmuseum in Asten.
Tot omstreeks 1998 gaf deze klok aansturing aan de wijzerplaten aan de buitenzijde van de toren.
Inmiddels is ook dit uurwerk buiten gebruik en zijn wij aangesloten op een atoomklok in Duitsland. Deze zorgt via de GPRS dat wij altijd bij de tijd zijn.

Klokkenkamer
In de klokkenkamer is plaats voor drie klokken. Wij hebben er twee.
Een kleine klok uit de 15e eeuw met een doorsnee van 50 cm. En een grote klok uit 1611 met een doorsnee van 114 cm. De kleine klok weegt 80 kg, de grote klok 800 kg. 
De grote klok heeft ook een uitgebreidere versiering en tevens een tekst: 
O menschen, als gei hoort des klocken geslach, so gedencket op starfdach. 
In 1943 is de grote klok door de Duitsers uit de toren gehesen en naar een klokkendepot in Amsterdam gebracht. 
Daarvandaan is hij in 1946 weer teruggekomen naar onze toren. De kleine klok bleef hier, als alarmklok.
De klokken hangen in een houten klokkenboom. Deze staat los van de toren, omdat anders door de trillingen de toren zou kunnen instorten.  
De grote klok werkt volledig computergestuurd, de kleine klok is nog handmatig te luiden.

De torenspits
De torenspits is in 1753 op de toren geplaatst, ter vervanging van de koepelvormige spits, die kapot was gegaan. 
In de goud vergulde bol zit een brief van de plaatsing van de spits en ook een herinneringsbrief aan de restauratie die eind vorige eeuw plaatsvond.

Zowel de spits als het dak van de kerk is met leien bedekt en met loden hoekkepers afgewerkt. 
De spijkers waarmee het vastgemaakt is, zijn weer afgedekt door zegels, die deels afgebroken zijn en vervolgens weer gerestaureerd.

In de omgeving zien wij vaker tamelijk hoge torens, zoals ook in Breukelen, Loenen, etc.
Zo waren zij ook als uitkijkposten te benutten.
Vanaf de toren heb je nu uitzicht op Hilversum (met zendmast), Bilthoven (witte bol van de KNMI), Utrecht (Domtoren), Amsterdam (Amsterdam Arena).

Ligging
De kerk is gebouwd in de lijn Oost-West. Dat heeft te maken met de opgang van de zon, de oriënt. 
De noordzijde van de kerk werd beschouwd als de ‘slechte’ zijde, daar werden de boeven en dieven begraven. 
De zuidzijde is de ‘goede’ kant. Daar lagen de welgestelde burgers.
Allen met de voeten naar het oosten gericht kwam men de kerk binnen bij doop- en trouwdiensten. 
Het kerkhof is waarschijnlijk geopend in 1829. Tot die tijd werden de overledenen in de kerk begraven. 

Muurschilderingen
Het laatste oordeel
Christus als rechter, met Maria en Johannes de Doper aan Zijn zijden. 
De zielen, gewogen door aartsengel Michael, worden naar de veilig ommuurde hemel of naar de felbrandende hel verwezen. 
Daar zitten enkele zondaars in een kookpot, onder wie een paus (tiara).

Legende van de 3 levenden en de 3 doden
Drie jagende edelen genieten van hun wereldse leven en ontmoeten drie uit het graf opgestane doden. Volgens een Franse legende, wijzen de doden de edelen op de eindigheid van het leven met de woorden: Gij zijt wat wij waren. Gij zult worden wat wij zijn. 
Op de achtergrond zien we de Domtoren en de Buurkerktoren.

De 6 heiligen zijn:
Apollonia Martelares tang tegen tandpijn
Werenfridus Pastoor en gezel van Willibrordus kelk en evangelieboek misschien pastorale zorg i.v.m. bediening sacr.
Laurentius Diaken en martelaar vuurrooster tegen brand
Engelmond Abt en gezel van Willibrordus abtsstaf en een bron tegen verkoudheid
Eufrosina Maagd sluier hulp bij bevallingen
Brigida Abdis in Ierland vee (koe en schaap) tegen veeziekte


Beknopt historisch overzicht.

Rond 1300 lag hier 7 meter veengrond, nu ligt er een halve tot een meter veen. Langs het Bert Bos pad liggen ook stukken trilveen. 
Vanaf de toren kun je goed zien dat Westbroek een dorp is dat oorspronkelijk uit lintbebouwing bestaat. 

Westbroek heeft 1200 inwoners. 
Voorheen behoorden de wijken Overvecht en Tuindorp uit Utrecht ook tot Westbroek. 
Achttienhoven was een aparte gemeente. Er waren twee gemeentehuizen, maar één burgemeester. In 1954 werd Achttienhoven bij Westbroek ingedeeld en Tuindorp en Overvecht bij Utrecht. 
Per 1 juli 1957 bleek ook Westbroek als gemeente te klein en kwam het onder de gemeente Maartensdijk. 
Per 2001 werd gemeente Maartensdijk bij gemeente De Bilt heringedeeld. 
Hier vallen wij tot nu toe onder.